Эсперанта/Альфабэт

З пляцоўкі Вікікнігі

Эспэранта выкарыстоўвае лацінскі альфабэт за выключэньнем літараў q, w, x, y, затое ёсьць літары з дыякрытычнымі знакамі: ĉ, ĝ, ĥ, ĵ, ŝ, ŭ, агулам 28 літараў:

a — а b — б c — ц ĉ — ч d — д e — э
f — ф g — ґ ĝ — дж h — г ĥ — х i — і
j — й ĵ — ж k — к l — л m — м n — н
o — о p — п r — р s — с ŝ — ш t — т
u — у ŭ — ў v — в z — з

Эспэранцкія гукі вымаўляюцца гэтаксама як і ў беларускай мове. Словы чытаюцца, як і пішуцца: адна літара — адзін гук. Націск заўжды на перадапошнім складзе слова. Гукі [j] і [ŭ] лічацца зычнымі і складаў не ствараюць, яны ўтвараюць дыфтонг з папярэдняй ці наступнай галоснай. Беларусам трэба пазьбягаць аканьня, яканьня, дзеканьня ды цеканьня, камбінацыі di і ti можна чытаць як [ды] і [ты].

Назвы зычных літараў утвараюцца пры дапамозе канчатку -o (як назоўнікі), галосныя называюцца сваім гукам.

Для запісу і адлюстраваньня спэцыфічных эспэранцкіх літар з дыякрытыкамі выкарыстоўваюць юнікод (Unicode). Тыя, хто карыстаецца праграмамі, якія не падтрымліваюць юнікод, запісваюць эспэранцкія літары пры дапамозе дыграфаў. Найбольш пашыраныя:

  • т. зв. фундамэнтальны, рэкамэндаваны Замэнгофам: ch, gh, hh, jh, sh, u;
  • x-мэтад (найбольш часты ў інтэрнэце і ў электронным ліставаньні): cx, gx, hx, jx, sx, ux;
  • розныя іншыя: пры дапамозе апострафа ' , крышачкі ^ , ці шляхам ужываньня астатніх літар лацінскага альфабэту.

Існуе спроба стварыць кірылічную азбуку для эспэранта (Кирила есперанто-центро).

Пры пісьме перанос слова на іншы радок — адвольны, звычайна (але не абавязкова) па мяжы складаў.