Беларуская мова/Урок 1

Беларускі алфавіт — сукупнасць усіх графічных знакаў (літар), прынятых у пісьмовай беларускай мове і размешчаных у пэўным парадку. Склаўся на аснове кірыліцы. У дадатак да спрадвечнай кірыліцы ў беларускім алфавіце з’явілася літары Й (й), Ё (ё) ды Э (э). У беларускім алфавіце 32 літары, якія абазначаюць 6 галосных і 39 зычных.

Беларускі алфавіт

1. Аа [a] 2. Бб [be] 3. Вв [ve] 4. Гг [ɤe] 5. Дд (Дждж, Дздз) [de] [d͡ʒ] [d͡z] 6. Ее [je] 7. Ёё [jo] 8. Жж [ʒe] 9. Зз [ze] 10. Іі [i] 11. Йй [ˈi n’eskɫaˈdovaje]

12. Кк [ka] 13. Лл [el’] 14. Мм [em] 15. Нн [en] 16. Оо [o] 17. Пп [pe] 18. Рр [er] 19. Сс [es] 20. Тт [te] 21. Уу [u] 22. Ўў [ˈu n’eskɫaˈdovaje]

23. Фф [ef] 24. Хх [xa] 25. Цц [t͡se] 26. Чч [t͡ʃe] 27. Шш [ʃa] 28. Ыы [ɨ] 29. Ьь [ˈm’ak’k’i ˈznak] 30. Ээ [[e] 31. Юю [ju] 32. Яя [ja]

Літара Ё(ё) абазначае спалучэнне гукаў jo. Літара Ў (ў) абазначае спецыфічна беларускі гук «ў». Афрыкаты «дж» і «дз» перадаюцца дыграфамі. Усе літары могуць выкарыстоўвацца ў друкаваным і рукапісным выглядзе, маюць вялікую (загалоўную) і малую (радковую) форму. Ёсць спецыяльны знак — апостраф.

Беларуская раскладка клавіятуры

Зычныя гукі беларускай мовы:

глухія фрыкатыўныя:

1. «ф»
2. «с» (то́ўсты)
3. «ш» (што)
4. «х» (хто)

   звонкія фрыкатыўныя:

5. «з» (зуб)
6. «ж» (цяжкі)
7. «г» (гэты)

   глухія выбухныя:

8. «п» (пту́шка)
9. «т» (ты)
10. «к» (калі́)

    пры папярэднім уключэнні галасавых звязак ― адпаведныя папярэднім:

11. «б» (ба́цька)
12. «д» (два)
13. «г» выбухны, (ганак)

    афрыкаты:

14. «дз» (дзынкаць)
15. «ц» (пяць)
16. «дж» (хаджу)
17. «ч» (чаты́ры)

    11 санорных:

18. «р» (тры)
19. «л» (ма́ла)
20. «й» (той)
21. «м» (мы)
22. «н» (ён)
23. «в» (вы)
24. «ў» (до́ўгі)

    адпаведныя парныя мяккія санорныя:

25. «л’» (калі́)
26. «м’» (змяя́)
27. «н’» (не)
28. «в’» (вялі́кі)

    адпаведныя парныя мяккія санорныя:

29. «ф» (фарба)
30. «с’» (усё)
31. «х’» (сухі́ )
32. «з’» (звер)
33. «г’» (до́ўгі)
34. «п’» (пяць)
35. «ц’» (пяць)
36. «к’» (вялі́кі)
37. «б’» (забіва́ць)
38. «г’» выбухны (гільза)
39. «дз’» (дзе)

Крыніцы

• Булыка, А. М. Беларускі алфавіт // Беларуская энцыклапедыя. Т. 2 : Аршыца ― Беларусцы. — 1996. — С. 437.
• Жураўскі, А. І. Беларуская мова // Беларускі алфавіт // Беларуская энцыклапедыя. Т. 2 : Аршыца ― Беларусцы. — 1996. — С. 414.
• Круталевіч, М. М. Асноўныя паняцці графікі // Беларуская мова: вучэбны дапаможнік для 10-га класа агульнаадукацыйнай школы з беларускай мовай навучання / Г. А. Гваздовіч, У. П. Саўко. ― Мінск : Народная асвета, 1999. ― С. 44.
• The World's Writing Systems. Daniels, Peter T.; Bright, William. 1996. Oxford University Press. oai:rosettaproject.org:rosettaproject_bel_ortho-1