Італьянская мова/Урок 3

LETTERE C E G
Літары C і G

Літары c і g часцей за ўсё чытаюцца адпаведна як «к» і «г». Аднак перад галоснымі e і i яны чытаюцца адпаведна як «ч» і «дж».

tacere	«тачэрэ»	маўчаць
gentile	«джэнціле»	ветлівы

Заўвага: тут і надалей мы выдзяляем тлустым шрыфтам націскныя галосныя — у выпадках, калі пазіцыя націску не з'яўляецца відавочнай.

Падвоеныя c і g перад e і i чытаюцца адпаведна як «чч», «ддж».

Калі трэба перадаць на пісьме спалучэнне гукаў «ке»/«кі» або «ге»/«гі», дык між літарамі c (g) і e (i), ставіцца літара h, якая сама не чытаецца.

Michele

«мікеле»

Міхась

Калі, наадварот, трэба, каб c (g) перад a, o або u чыталася як «ч» («дж»), то пасля яе ставіцца літара i, якая, зноў жа, сама ў такім разе не чытаецца.

mangiare

«манджарэ»

есці

Вымаўляючы гукі «ч» і «дж», вы павінны ўлічваць, што ў італьянскай мове яны мякчэйшыя, чым у беларускай. У той жа час італьянскі гук «ч» цвярдзейшы, чым рускі «ч».

CONIUGAZIONE DEI VERBI (TERZA CONIUGAZIONE)
Спражэнне дзеясловаў (трэцяе спражэнне)

Да трэцяга спражэння належаць дзеясловы, якія ў інфінітыве маюць канчатак ire.

infinito інфінітыў	ire	dormire спаць	sentire чуць
	singolare адзіночны лік			plurare множны лік
prima persona першая асоба	o	io dormo я сплю	io sento я чую	iamo	noi dormiamo мы спім	noi sentiamo мы чуем
seconda persona другая асоба	i	tu dormi ты спіш	tu senti ты чуеш	ite	voi dormite вы спіце	voi sentite вы чуеце
terza persona трэцяя асоба	e	lui dorme ён спіць	lui sente ён чуе	ono	loro dormono яны спяць	loro sentono яны чуюць

CONIUGAZIONE DEI VERBI (RIASSUNTO)
Спражэнне дзеясловаў (абагульненне)

Абагульнім атрыманыя веды пра спражэнне дзеясловаў.

	I	II	III
infinito	are	ere	ire
io	o
tu	i
lui/lei	a	e
noi	iamo
voi	ate	ete	ite
loro	ano	ono

Такім чынам, першае спражэнне адрозніваецца ад іншых па трох формах, а другое і трэцяе адрозніваюцца між сабою толькі па форме другой асобы множнага ліку.

VERBI COLLA BASE TERMINANTE IN C E G
Дзеясловы з асновай на c і g

Дзеясловы з асновай на c і g пры спражэнні ў некаторых формах набываць літары h або i, якія ставяцца дзеля таго, каб захаваць вымаўленне літары c (g). Напрыклад.

infinito	giocare гуляць	piangere плакаць
io	gioco	piangio
tu	giochi	piangi
lui	gioca	piange
noi	giochiamo	piangiamo
voi	giocate	piangete
loro	giocano	piangiono

Паглядзіце: каб, напрыклад, у другой асобе адзіночнага ліку слова giocare літары h не было (gioci), дык літара c чыталася б як «ч». Таму, каб захаваць аднолькавае вымаўленне ва ўсіх формах, дадаюць гэтую літару. Аналагічна, каб у першай асобе адзіночнага ліку слова piangere не было апошняй i (piango), дык было б парушанае першапачатковае вымаўленне літары g. Таму пасля яе ставіцца i.

VERBI IRREGOLARI — ESSERE
Няправільныя дзеясловы — essere (быць)

Каб усе дзеясловы спрагаліся ў поўнай адпаведнасці з правіламі, дык вучыць замежную мову было б сумна і нецікава. На шчасце, гэта не так. Існуе досыць вялікая група дзеясловаў, якія называюць няправільнымі, таму што яны ўтвараюць свае формы з большымі ці меншымі адхіленнямі ад стандартных правіл формаўтварэння. Разгляд няправільных дзеясловаў пачнем з найбольш няправільнага дзеяслова, які не мае ніводнай «правільнай» формы, акрамя інфінітыва.

infinito	essere
io	sono
tu	sei
lui/lei	è
noi	siamo
voi	siete
loro	sono

USO DEL VERBO ESSERE
Ужыванне дзесялова essere

Дзеяслоў essere ўжываецца ў сказах з іменным выказнікам, г. зн. выказнікам, які выражаны назоўнікам або прыметнікам. У беларускай мове ў такіх выпадках дзеяслова наогул нямае — ён апускаецца. У італьянскай мове гэтага рабіць нельга: у любым сказе павінен быць дзеяслоў.

(Io) sono contente	Я задаволены
(Tu) sei gentile	Ты ветлівы
Michele è felice	Міхась шчаслівы
(Noi) siamo contenti	Мы задаволеныя
(Voi) siete gentili	Вы задаволеныя
(Loro) sono felici	Яны шчаслівыя

FORME DEGLI AGGETTIVI (IN E)
Формы прыметнікаў (на e)

Вы, напэўна, ўжо заўважылі, як змяняюцца прыметнікі, што заканчваюцца на e: у множным ліку прыметнікі яны змяняюць канчатак на i.

singolare адзіночны лік	e	felice	contente
plurale множны лік	i	felici	contenti

ESERCIZI
Практываванні

Coniugazione
Спражэнне

Coniugate i seguenti verbi
праспрагайце наступныя дзеясловы

mangiare (есці); tacere (маўчаць)

Traduzione
Пераклад

Traducete in italiano
Перакладзіце на італьянскую мову

• Мар'я ціха плача.
• Я шчаслівы. Я громка смяюся.
• Вы задаволеныя? — Так, мы задаволеныя.
• Вы добра чуеце? — Не, мы чуем дрэнна.
• Яны глядзяць? — Так, яны глядзяць.
• Ты ясі? — Не, я не ем. Я п'ю.
• Ты маўчыш? — Так, я маўчу.
• Міхась працуе? — Не, ён не працуе. Ён спіць.

VOCABOLARIO DELLA LEZIONE
Слоўнік урока

Michele	Міхась
mangiare	есці
giocare	гуляць
tacere	маўчаць
piangere	плакаць
dormire	спаць
sentire	чуць
essere	быць
contente	задаволены
gentile	ветлівы
felice	шчаслівы