Італьянская мова/Урок 10
SOSTANTIVI TERMINANTI IN VOCALE ACCENTATA
назоўнікі, што заканчваюцца націскной галоснай
[правіць]Калі слова заканчваецца націскной галоснай, яна пазначаецца знакам акцэнта. У множным ліку такія словы не змяняюцца.
È una città bella. | Гэта прыгожы горад. |
Sono delle città belle. | Гэта прыгожыя гарады. |
Prendiamo un tè e tre caffè. | Мы бярэм адзін чай і тры кавы. |
ARTICOLO DETERMINATIVO
Азначальны артыкль
[правіць]Разгледзім наступны невялікі тэкст.
Я бачу кошку. Кошка прыгожая.
Пры перакладзе на італьянскую мову трэба памятаць, што назоўнікі (у дадзеным тэксце адзіны назоўнік — «кошка») патрабуюць артыкля. Таксама памятаем, што ў ролі неазначальнага артыклю ўжываецца слова «адзін». Паспрабуем падставіць гэтае слова ў тэкст. Пачнем з першага сказу.
Я бачу адну кошку.
Ад падстаноўкі сэнс не змяніўся. Значыць, можам смела перакласці:
Vedo una gatta.
Цяпер робім тое ж з другім сказам.
Адна кошка прыгожая.
Штосьці не так — ці не праўда? Сэнс сказу не тое што змяніўся — ён увогуле знік. Гаворка ішла пра канкрэтную кошку, азначаную ў папярэднім сказе. Праз зробленую падстаноўку сувязь між гэтымі кошкамі знікла!
Такім чынам, у выпадках, калі назоўнік абазначае нейкі канкрэтна азначаны аб'ект, неазначальны артыкль непрыдатны. Замест яго ўжываецца азначальны артыкль:
La gatta è bella.
Азначальны артыкль мае наступныя асноўныя формы:
singolare адзіночны лік |
plurale множны лік |
|
maschile мужчынскі род |
il | i |
femminile жаночы род |
la | le |
У залежнасці ад пачатковай літары наступнага слова, азначальны артыкль (падобна да неазначальнага) можа змяняць сваю форму:
singolare адзіночны лік |
plurale множны лік |
|
maschile, consonante мужчынскі род, зычны |
il il fiore |
i i fiori |
maschlile, z/s impura мужчынскі род, z/s impura |
lo lo studente |
gli gli studenti gli alberi |
maschile, vocale мужчынскі род, галосны |
l' l'albero |
|
femminile, consonante жаночы род, зычны |
la la penna |
le le penne le amiche |
femminile, vocale жаночы род, галосны |
l' l'amica |
Такім чынам, адно з найважнейшых адрозненняў між азначальным і неазначальным артыклем — тое, што першы ўжываецца ў множным ліку.
Як жа вырашыць, які артыкль трэба ставіць? Пытанне няпростае, тым больш, што адказ моцна залежыць ад кантэксту. Вось, напрыклад.
Мы спяваем песню.
Як перакласці: Cantiamo una canzone або Cantiamo la canzone?
Вось італьянскія назвы лікаў ад 1 да 10:
uno | адзін |
due | два |
tre | тры |
quattro | чатыры |
cinque | пяць |
sei | шэсць |
sette | сем |
otto | восем |
nove | дзевяць |
dieci | дзесяць |
Асаблівую цікавасць, верагодна, выклікае падабенства лічэбніка «адзін» да невызначальнага артыкля. Ці выпадкова гэта? Гэта не толькі не выпадкова, а цалкам заканамерна, бо невызначальны артыкль і ёсць лічэбнік «адзін». Гэта значыць, што, хаця артыклі на беларускую мову найчасцей не перакладаюцца, але невызначальны артыкль пры перакладзе можна замяніць словам «адзін» («адно», «адна»), і пры гэтым сэнс сказа не зменіцца. Цяпер вам зразумела, чаму невызначальны артыкль ужываецца толькі ў адзіночным ліку?
Зразумела, лічэбнік uno змяняецца гэтак жа, як і невызначальны артыкль.
un gatto | (адзін) кот |
uno sgabello | (адна) лаўка |
una penna | (адна) ручка |
un'albero | (адно) дрэва |
У дачыненні да астатніх лікаў усё значна прасцей: яны не змяняюцца па формах і патрабуюць множнага ліку назоўнікаў.
Vedo due barche. | Я бачу два чаўна. |
Ho quattro amici italiani. | У мяне чатыры італьянскія сябры. |
У беларускай мове слова адзін можа ўжывацца, каб надаць адценне адзіноты, унікальнасці. У такіх выпадках яно можа прымаць форму множнага ліку (адзін з абсурдаў нашай мовы). У італьянскай мове ў такіх выпадках ужываюць слова solo — толькі.
Siamo soli. | Мы адны. |
Solo voi non avete figli. | Толькі ў вас няма дзяцей (У вас адных няма дзяцей). |
Solo io canto bene. | Толькі я добра спяваю (Я адзін добра спяваю). |
Заўважце, што ў першым прыкладзе слова solo ўжыта ў множным ліку, а ў другім — у адзіночным, хаця ў абодвух прыкладах фігуруе тая самая форма першай асобы множнага ліку. Рэч у тым, што ў першым выпадку яно з'яўляецца прыметнікам, а ў другім — дзеепрыметнікам. Як адрозніць першы выпадак ад другога? Напрыклад, гэта можна зрабіць падстаноўкай слова «толькі». Калі solo можна перакласці як «толькі» — гэта дзеепрыметнік. Калі ж яно так не перакладаецца — гэта прыметнік і яго трэба дапасаваць па родзе і ліку.
PAROLE MOLTO, POCO, TROPPO, TANTO, QUANTO
Словы molto, poco, troppo, tanto, quanto
[правіць]Словы molto, poco, troppo, tanto, quanto перакладаюцца на беларускую мову адпаведна як шмат, мала, занадта, столькі і колькі. Гэтыя словы адметныя тым, что яны могуць выконваць некалькі граматычных функцый:
- прыметніка
Abbiamo molto lavoro. | У нас шмат працы. |
So molte canzone. | Ты ведаеш шмат песень. |
Ho troppi nemici. | У мяне зашмат ворагаў. |
Avete tanti amici! | У вас столькі сяброў! |
Quanti bambini vedi? | Колькі дзяцей ты бачыш? |
Як і іншыя прыметнікі, гэтыя словы дапасуюцца з назоўнікам, да ягога адносяцца, па родзе і ліку.
- займенніка
Molti hanno questo libro. | У многіх ёсць гэтая кніга. |
Pochi sanno ballrare bene. | Нямногія ўмеюць добра танцаваць. |
- дзеепрыметніка. У гэтай ролі словы molto і poco азначаюць «вельмі» і «не вельмі»
Studiate molto. | Вы многа вучыцеся. |
Dormo poco. | Я мала сплю. |
Fumi troppo. | Ты зашмат курыш. |
Questa rivista e molto interessante. | Гэтая газета вельмі цікавая. |
So questa strada poco bene. | Я ведаю гэтую вуліцу не дужа добра. |
Parli tanto piano! | Ты так ціха гаворыш! |
ESERCIZI
Практываванні
[правіць]Traduzione
Пераклад
[правіць]Traducete in italiano
Перакладзіце на італьянскую мову
- У нас тры італьянскія сяброўкі.
- Ты замнога смяешся!
- Колькі ты бачыш дрэваў? — Я бачу пяць дрэваў.
- Мар'я столькі працуе!
- Колькі ў іх дзяцей? — У іх адна дачка і тры сыны.
- Гэтая сцэна не дужа шырокая.
- Гэтыя жанчыны такія прыгожыя!
- Ты адна? — Так, я адна.
- У цябе сем часопісаў? — Не, у мяне шэсць часопісаў.
VOCABOLARIO DELLA LEZIONE
Слоўнік урока
[правіць]scena | сцэна |
uno | адзін |
due | два |
tre | тры |
quattro | чатыры |
cinque | пяць |
sei | шэсць |
sette | сем |
otto | восем |
nove | дзевяць |
dieci | дзесяць |
solo | толькі |
molto | шмат; вельмі |
poco | мала |
troppo | занадта |
tanto | так, столькі |
quanto | колькі |
nemico | вораг |